Uzależnienie od hazardu

Nie każdy klient zakładów bukmacherskich musi wykazywać uzależnienie od hazardu. Jak to możliwe? Za sprawą „The Last Dance”, popularnego w ostatnim czasie serialu na platformie Netflix, ogromna rzesza fanów basketu w Polsce zaczęła interesować się karierą wielkiego amerykańskiego koszykarza – Michaela Jordana. Jeśli skala ich zainteresowania sięga życia prywatnego, dotarli również do jego wypowiedzi na temat uzależnienia od hazardu:

„Chciałbym aby ludzie zrozumieli, że hazard nie jest złą rzeczą jeżeli trzyma się go w pewnych ramach oznaczających, że jest jedynie zabawą i rozrywką”.

Gwiazdor zza oceanu trafił w punkt, ale życie pokazuje, że ze wspomnianym „trzymaniem w pewnych ramach” bywa różnie.

Na czym polega uzależnienie od hazardu – definicja

W Polsce, hazard dość często błędnie określa się mianem choroby psychicznej. Współczesna medycyna proponuje jednak inną nomenklaturę i klasyfikuje hazard patologiczny jako zaburzenie nawyków i popędów. 

W sieci, słownikach bukmacherskich i literaturze można także znaleźć wiele definicji tego pojęcia. Jednak, niemal wszystkie jednomyślnie określają uzależnienie od hazardu jako nadmierne angażowanie środków finansowych pod wpływem emocji, mające realne przełożenie na sferę życia rodzinnego, zawodowego i status materialny. Osoby uzależnione, zazwyczaj są także świadome tego, że posiadanie sportowej wiedzy nie jest jedynym czynnikiem decydującym o wygranej. Zdają sobie  też sprawę z tego, że ryzykują nierzadko duże kwoty pieniędzy starając się przewidzieć rezultat wydarzeń, które charakteryzują się dużą losowością. Problem polega więc na tym, że nie zauważają, że patologiczna konieczność wygospodarowania czasu i środków pieniężnych na grę skutkuje utratą kontroli nad swoim życiem – problemami rodzinnymi, kłopotami w pracy i zwykłym funkcjonowaniem w społeczeństwie.

Powszechny dostęp do Internetu sprawił, że znaczna część osób uzależnionych to także grono angażujące się w zakłady bukmacherskie online.  Według różnych szacunków, nawet 3-4% Polaków przyznaje się do tego, że zmaga się z takim problemem.

Fazy uzależnienia od hazardu na przykładzie zakładów bukmacherskich online

Faza zwycięstw – gracz zawierając zakłady okazjonalnie  (najczęściej w weekendy, kiedy oferta bukmacherów na zakłady sportowe jest najszersza) notuje swoje pierwsze wygrane. Angażuje niewielkie środki pieniężne, więc profity nie są znaczące. Pojawia się zatem chęć  sięgania po większe pieniądze i przekonanie, że podniesienie stawki nie odbije się na jego skuteczności typowania. Dlatego postanawia grać częściej i spędza na stronach bukmacherów więcej czasu.

Faza strat – wcielanie w życie planu zwiększenia stawek zaczyna mieć opłakane skutki. Gracz nierzadko stawia  coraz większe sumy, aby odrobić utracone środki. Wiąże się to z czasem z koniecznością pożyczania pieniędzy od rodziny, znajomych i banków. Tej fazie nieustannie towarzyszy przeświadczenie o nastąpieniu wielkiej wygranej.

Faza desperacji /depresji – przegrane powodują problemy finansowe. Osoba uzależniona odczuwa lęk, poczucie winy, a nierzadko również panikę związaną z chronicznymi przegranymi. W skrajnej formie prowadzi to także do odseparowania się od rodziny i znajomych. Gracz wychodzi w tym momencie z założenia, że musi się odegrać za wszelką cenę. 

Faza utraty nadziei – na tym etapie uzależniony traci kontrolę nad swoim życiem. Cierpi też na tym jego rodzina, długi stają się ogromne, a w głowie pojawiają się myśli o samobójstwie. Charakterystycznym objawem w tej fazie jest próba ucieczki w inne uzależnienie. Pojawiają się problemy z alkoholem lub narkotykami. Często występują też kłopoty z prawem.

Niektórzy, aby minimalizować ryzyko związane z utratą pieniędzy próbują stosować różne strategie i obstawiać różne rodzaje zakładów bukmacherskich. Jednak nie wszystkim udaje się nie wpaść w pułapkę chęci odegrania się w razie porażki.

Kogo dotyka problem z hazardem? 

Z badań przeprowadzonych przez Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) wynika, że w 2019 roku w naszym kraju, więcej niż co trzeci Polak powyżej 15. roku życia, w formie sporadycznej lub notorycznej uprawiał hazard.  Blisko 33% z nich uważa, że nie obawiało się uzależnienia.  Wskaźniki procentowe nie zawsze działają na naszą wyobraźnię, więc posłużmy się konkretnymi liczbami.  W 2019 roku stwierdzono 27 tysięcy przypadków osób uprawiających patologiczny hazard. Oznacza to spadek o 7 tysięcy względem roku 2018, ale zdecydowanie nie uprawnia nas do zaniechania czujności. 

Badania zrealizowane w 2017 roku przez CBOS pokazują, że wbrew obiegowym opiniom nie ma większego związku pomiędzy statusem materialnym gracza, a częstotliwością zawierania przez niego zakładów. Przyjęło się mówić, że gra u bukmachera jest domeną ludzi mało zamożnych lub bogatych. Tymczasem badania udowodniły, ze najczęściej typują Ci, których dochód na jedną osobę w gospodarstwie domowym przekracza 1400 złotych, choć nie brakuje też osób bezrobotnych, które próbują poprzez zakłady bukmacherskie poprawić swój status materialny. 

Jak to wygląda jeśli weźmiemy pod uwagę strukturę wiekową? Najczęściej zakłady zawierają mężczyźni przed ukończeniem 24. roku życia. Nieco mniej liczną grupę stanowią osoby do 35 roku życia. Zainteresowanie zakładami bukmacherskimi maleje wśród osób starszych. 

Uzależnienie od zakładów bukmacherskich 

Gracze zapytani o to dlaczego decydują się na zawieranie zakładów bukmacherskich podają kilka powodów:

• Chęć poprawy swojej sytuacji materialnej
• Rozrywka – nawet wygrywanie niewielkich kwot sprawia im przyjemność
• Adrenalina – lubią emocje towarzyszące zakładom
• Granie jest dla nich elementem życia towarzyskiego 
• Potrzeba pieniędzy na niespodziewany wydatek
• Efekt umiłowania do rywalizacji

Zgoła inne powody gry podają Ci, którzy zawodowo zajmują się terapią uzależnień:

• Chęć podbudowania własnej samooceny, która jest dla niektórych ściśle powiązana z środkami na koncie bankowym
• Nuda i brak innych zainteresowań 
• Przebywanie z hazardzistami, którzy chwalą się swoimi rzekomymi sukcesami w zakładach bukmacherskich 
• Sposób na rozładowanie stresu
• Brak akceptacji przegranej i chęć błyskawicznego odzyskania środków 
• Potrzeba poczucia się kimś wyjątkowym

Uzależnienie od hazardu objawy

Lista objawów, które mogą świadczyć o uzależnieniu od hazardu jest długa i z pewnością każdy kto miał kontakt z uzależnionym byłby w stanie podać inne, jego zdaniem charakterystyczne symptomy. Wśród najczęściej występujących możemy wyróżnić:

1. Brak kontroli nad ilością środków i czasu poświęcanych na grę
2. Kontynuacja gry mimo permanentnych niepowodzeń 
3. Całkowite zaprzątnięcie głowy myślami: „Co obstawić?”
4. Ukrywanie faktu zawierania zakładów i wysokości swoich wydatków na grę przed bliskimi
5. Lekceważenie codziennych obowiązków w pracy i twierdzenie, że zakłady są sposobem na życie
6. Traktowanie gry jako sposobu na ucieczkę od codziennych problemów
7. Gra aż do utraty ostatnich pieniędzy 
8. Wielokrotne próby podwajanie stawek, celem odegrania się
9. Fantazjowanie o wysokich wygranych
10. Pożyczanie pieniędzy na obstawianie zakładów
11. Zmiana codziennej rutyny dotyczącej posiłków czy snu
12. Izolacja od bliskich i przyjaciół
13. Zwiększona skłonność do sięgania po używki (alkohol, leki, narkotyki)
14. Złość, poczucie bezradności,  niepokój, lęk, panika, permanentna irytacja, pogarda dla samego siebie, niska samoocena, poczucie winy
15. Przekonanie, że dokładna analiza jest jedynym czynnikiem determinującym powodzenie
16.  Irytacja przerwami w dostawie łącza internetowego
17. Podbieranie pieniędzy, kradzieże (zazwyczaj drobne)
18. Brak troski o własne zdrowie i wygląd
19. Rezygnacja z hobby i innych form spędzania wolnego czasu
20. Wdawanie się w konflikty o podłożu finansowym
21. Znikanie na dłuższe okresy bez znaku życia

Sama obserwacja osoby, którą podejrzewamy o zmaganie się z problemem hazardu daje nam wiele w zakresie identyfikacji zachowań mogących świadczyć o uzależnieniu. Warto wsłuchiwać się również w to co hazardziści mówią o grze:

• „Nie mogą wiecznie przegrywać. Tym razem na pewno wygrają”
• „Mam przeczucie, że dzisiaj wygrają”
• „Przegrana nigdy nie idzie na marne. Wyciągnę wnioski na przyszłość”
• „Nie mogę wiecznie przegrywać, przecież tak dobrze znam się na sporcie”
• „Na pewno jest jakiś system, dzięki któremu będę regularnie wygrywał”

Uzależnienie od hazardu test

Najpopularniejszym w tej chwili testem sprawdzającym to czy ktoś zmaga się z problemem hazardu jest ten opracowany przez serwis anonimowihazardzisci.org. Składa się od z 20 pytań, na które odpowiadamy Tak lub Nie. Twierdząca odpowiedź na przynajmniej siedem z nich świadczy o konieczności zwrócenia się o pomoc do specjalisty. 

Uzależnienie od zakładów bukmacherskich – gdzie szukać pomocy?

Na całe szczęście dysponujemy wieloma narzędziami i sposobami, aby zwalczać uzależnienie od hazardu.

Pierwszym krokiem do poradzenia sobie z problemem jest uświadomienie samemu sobie, że konieczne jest podjęcie działań. Niestety rzadko zdarza się, że samotna walka z uzależnieniem od hazardu kończy się sukcesem. Jednym z pierwszych kroków na jakie decydują się sami uzależnieni bądź ich bliscy jest kontakt przez telefon zaufania.

Najpopularniejsze numery telefonów, pod którymi można uzyskać pomoc:

• 881 488 990 – telefon organizacji Anonimowi Hazardziści
• 22 823 65 31– telefon zaufania Poradni Profilaktyki i Terapii Uzależnień Monar (codziennie w godz. 9-21)
• 116 123 – Kryzysowy Telefon Zaufania (codziennie w godz. 14–22)
• 22 425 98 48 – Telefoniczna Pierwsza Pomoc Psychologiczna

Poczucie wstydu decyduje o tym, że jest to najchętniej wybierana pierwsza forma pomocy. Pomaga w tym  brak bezpośredniego kontaktu i możliwość zachowania anonimowości. 

Terapia a uzależnienie od hazardu

Pewne grono osób zmuszone jest do skorzystania z terapii. Przebiega ona zwykle w kilku charakterystycznych fazach:

• uświadomienie sobie występowania problemu z hazardem
• zastanowienie, w której uzależniony zaczyna zdawać sobie sprawę z nałogu 
• motywacja, kiedy pojawiają się szczere chęci do pokonania uzależnienia
• faza działania, w której podejmuje się próby kontrolowania nałogu
• utrwalenie będące powrotem do społecznej i emocjonalnej równowagi, w której odbudowujemy swoje więzi z bliskimi
• etap zapobiegania nawrotom, polegający na zrozumieniu, że uzależnienie od hazardu pozostanie na zawsze, ale zaburzenie to można kontrolować

Dostęp do ośrodków specjalizujących się w terapii uzależnień jest naprawdę szeroki. Listę ośrodków, w których leczenie jest refundowane przez NFZ można znaleźć m.in. na stronie uzaleznieniabehawioralne.pl. Terapie mają charakter grupowy lub indywidualny. Wyróżnia się również ich podział ze względu na charakter zamknięty lub otwarty. 

Możliwe jest również podjęcie leczenia w placówkach prywatnych. Kliniki leczenia uzależnień proponują kilkutygodniowy lub kilkumiesięczny pobyt w ośrodku, jednak należy pamiętać, że jest to rozwiązanie dosyć kosztowne. Należy również zwrócić uwagę na to czy interesująca nas klinika na pewno specjalizuje się w terapii uzależnień od hazardu (częściej są to ośrodki nastawione na leczenie uzależnienia od alkoholu i narkotyków).

Kolejną formą pomocy, którą można uzyskać są spotkania w ramach grup samopomocowych. Tego typu zgromadzenia są bliźniaczo podobne do tych, które pomagają np. alkoholikom (popularne AA, czyli Anonimowi Alkoholicy). Systematyczne spotkania w gronie osób, które same zmagały się lub wciąż zmagają się z podobnymi trudnościami są czynnikiem, który decyduje o tym, że jest to jedna z form, z których uzależnieni korzystają najczęściej.